ბენიტო მუსოლინის ბიოგრაფია და პარალელები სეთურთან [დათა თუთაშხია] (საგანი : ქართული)

აქ თქვენ გაეცნობით: ► ბენიტო მუსოლინის ბიოგრაფიას;

                                   ► პარალელებს მუსოლინსა და სეთურს შორის.

 ბენიტო მუსოლინის ბიოგრაფია

ბენიტო მუსოლინი დაიბადა ცენტრალურ იტალიაში რომანიის პატარა სოფელში ქ. ფორლისმახლობლად 1883 წლის 29 ივლისს. მამამისი ალესანდრო მჭედელი იყო, დედამისი როზა - სოფლის მასწავლებელი. მამამისი სოციალისტური პარტიის აქტიური წევრი იყო და თავის უფროსს ვაჟს დაარქვა ბენიტო ამილკარე ანდრეა - მექსიკელი რევილუციონერის ბენიტო ხუარესის, ცნობილი ანარქისტის ამილკარე ჩიპრიანოს და იტალიური სიციალისტური პარტიის დამაარსებლის ანდრეა კოსტას პატივსაცემად. ოჯახი გაჭირვებულად ცხოვრობდა და ბენიტოს როგორც კი ის წამოიზარდა, მამის დახმარება მოუხდა სამჭედლოში. ბავშვობაში ბენიტო გამოირჩეოდა აგრესიული ტემპერამენტით და ამპარტავნობით, ის რთულად აღსაზრდელი ყმაწვილი იყო, მაგრამ ამავე დროს მას ახასიათებდა ახლობლებისადმი სითბო და მეგობრებისადმი ერთგულება. სკოლაში, სადაც ბენიტო ამღზრდელებისათვის მუდმივი თავის ტკივილი იყო, მას ძალიან ნიჭიერ ყმაწვილად სთვლიდნენ, რომელსაც სწავლისადმი ლტოლვა ახასიათებდა. თვრამეტი წლის ასაკში სასწავლებლის დამთავრების შემდეგ ბენიტომ მასწავლებლის დიპლომი მიიღო. მაგრამ პედაგოგობა არ იზიდავდა მეამბოხე, სოციალისტური და ანარქისტული იდეებით გატაცებულ თავაწყვეტილ ყმაწვილს, რომელიც თავისი ხულიგნური ფათერაკებით ძალიან ამაყობდა.

1902 წელს მუსოლინიმ შვეიცარიას შეაფარა თავი, რათა თავი აეცილებინა ჯარში გაწვევას. აქ ის შავ მუშად მუშაობდა მშენებლობაზე, გამოსცადა შიმშილი, უსახლკარობა, უუფლებობა. მაგრამ გამჭრიახმა ყმაწვილმა მალე მონახა თავისთვის შესაფერი საქმე. მუშათა წრეში ის განათლებით და აქტიურობით გამოირჩეოდა და მას შესთავაზეს პროფკავშირის სამდივნოში მუშაობა. ამავე დროს მან დაიწყო სტატიების წერა, რომლებშიც ქადაგებდა ანარქიული სოციალიზმის თავისებურ გაგებას და გამოხატავდა თავის ანტიკლერიკალიზმს და შეძლებული კლასებისადმი მტრობას. ის ძალიან ბევრს კითხულობდა, რომ დაეძლია პოლიტიკური ფილოსოფიის მთელი ისტორია. ის სწავლობდა მარქსს და კაუცკის, შოპეიჰაუერს და ნიცშეს, ბლანკის და სორელს, კროპოტკინს და ბაკუნინს და ა.შ.. მოგვიანებით გადავიდა კანტზე, ჰეგელზე, სპინოზაზე და ა.შ..  ლოზანაში და ბერნში მუსოლინი ძალიან დაუახლოვდა რუს სტუდენტებს და ემიგრანტებს, რომელთა აღვირახსნილობა და ნიჰილიზმი მისთვის ძალიან ახლო იყო. მათ წრეში მუსოლინის მოსწონდა, როდესაც მას "ძალადობის მოციქულს" ეძახდნენ.

თავის პროფკავშირში მუსოლინი მგზნებარედ მოუწოდებდა საყოველთაო გაფიცვისკენ და ქადაგებდა ძალადობის საშუალებით მუშათა მოთხოვნების დაკმაყოფილების მიღწევას, რისთვისაც ის არაერთხელ დაპატიმრებული იყო, მაგრამ ციხეში ყოფნამ უფრო გააფთრებული გახადა ახალგაზრდა რევოლუციონერი. ამავე დროს მუსოლინი ახერხებდა ლოზანის და ჟენევის უნივერსიტეტებში ლექციებძე სიარულს, შეისწავლა ფრანგული, გერმანული. ინგლისური და ესპანური ენები, თარგმნიდა პოლიტიკურ და ფილოსოფიურ წიგნებს, წერდა სტატიებს. 1904 წელს იტალიის მეფემ ამნისტია გამოუცხადა დეზერტირებს და მუსოლინი სამშობლოში დაბრუნდა. ამ დროისთვის მას პოლიტიკური ექსტრემისტის რეპუტაცია ჰქონდა და ერთ-ერთ გაზეთში მას სოციალისტური კლუბის "დიდ დუჩე"-თაც (ბელადად) კი მოიხსენიეს. ოცდახუთი წლის ასაკში "ამხანაგი მუსოლინი" უკვე მძლავრ ძალას წარმოადგენდა. იგი მუდმივად იბეჭდებოდა რევოლუციურ - ინტერნაციონალისტურ გამოცემაში "მშრომელის მომავალი" (Avenire del Lavoratore). ამ პერიოდში ის ქადაგებდა პროლეტარიატის ანტიპატრიოტიზმს, ნაციონალიზმს ეძახდა "მტაცებლურ მილიტარიზმს" და ეროვნულ დროშას კი სანაგვე ჩვარს. რელიგიას ის მოიხსენიებდა როგორც "გონების ამორალურ დაავადებას" და ეკლესიას კი როგორც "ლეშს". ბუნებრივია, ის არაერთხელ იყო ამისთვის დაპატიმრებული.

როდესაც ხუთ თვიანი პატიმრობის შემდეგ მუსოლინი ციხიდან გამოვიდა, მას გადაწყვეტილი ჰქონდა გამხდარიყო სოციალისტური პარტიის ლიდერი და ეს პარტია სოციალისტურ - რესპუბლიკურ პარტიად ექცია. მისი გამოსვლა პარტიის მორიგ ყრილობაზე იმდენად ენერგიული და შთამბეჭდავი იყო, რომ მომდევნო 1912 წლის ბოლოს პარტიის ხელმძღვანელობამ დანიშნა "პროფესორი ბენიტო მუსოლინი" სოციალისტების მთავარი ბეჭდვითი ორგანოს მილანში გამომავალ გაზეთ "ავანტი"-ს მთავარ რედაქტორად. აქაც ისევე, როგორც პროვინციალურ "კლასობრივ ბრძოლაში" მუსოლინი ყველა პოლიტიკურ სტატიას წერდა თვითონ და მისი რედაქტორული ნიჭის წყალობით მოკლე ხანში გაზეთის ტირაჟი რამდენიმეჯერ გაიზარდა. "ის შორს წავა" - ასეთი აზრის იყვნენ მუსოლინიზე თანაპარტიელები. მაგრამ 1913 წლის არჩევნებში, რომელშიც ის ქ. ფორლიდან წარდგენილი სოციალისტური პარტიის კანდიდატი იყო და წინასაარჩევნო გამოსვლებში ამხელდა მილიტარიზმს, იმპერიალიზმს და ნაციონალიზმს, მან პირწმინდად წააგო.1910 წელს მუსოლინიმ თავის მშობლიურ ქალაქ ფორლი'ში დააარსა საკუთარი სოციალისტური მიმართულების გაზეთი
"კლასობრივი ბრძოლა", რომელმაც მთელი იტალიის სოციალისტებს შორის დიდი გავლენა მოიპოვა. ამავე დროს ის ჩამოყალიბდა როგორც კარგი ორატორი, რომელსაც ოსტატურად ეხერხებოდა აუდიტორიის განწყობის მართვა. სოციალისტები აღიარებდნენ მუსოლინის ლიდერულ თვისებებს, მაგრამ ბევრ მათგანს აშინებდა მის მიერ ქადაგებული "ძალადობის რკინისებული აუცილებლობა" და პრაქტიკაში შესაბამისი მეთოდების გამოყენება. მუსოლინის დაპირისპირებამ სოციალისტური პარტიის ძირითად ნაწილთან იჩინა თავი 1911, როდესაც იტალიის ხელისუფლებამ გააგზავნა ჯარი ლივიაში ფორმალურად იტალიელი მოქალაქეების დასაცავად, სინამდვილეში კი იმისთვის, რომ დასუსტებული ოსმალეთი იქიდან გამოედევნა და დაემკვიდრებინა იტალიის დომინირება ამ რეგიონში. სოციალისტური პარტიის ეროვნულმა ყრილიბამ მხარი დაუჭირა "მთავრობის აგრესიულ ქმედებას" და ამან მუსოლინის აბობოქრება გამოიწვია. "საერთაშორისო მილიტარიზმი ისევ აგრძელებს ნგრევათა და მკვლელობათა ღრეობას...მანამ არსებობენ სამშობლოები, იარსებებს მილიტარიზმიც. სამშობლო - ეს აჩრდილია... შურისმგებლური, სასტიკი და ვერაგი... ვაჩვენოთ, რომ სამშობლო არ არსებობს!" - წერდა და გაჰყვიროდა ის და ამასაც არ დასჯერდა. პროტესტის გამოსახატავად მან გამოიყვანა ქალაქ ფორლის ქუჩებში ბანდები, რომლებიც ორი დღის განმავლობაში ტრამვაის ხაზებს ანგრევდნენ. ამისთვის მუსოლინი უკვე მეხუთედ დააპატიმრეს და გაასამართლეს.                           

პარალელები მუსოლინსა და სეთურს შორის:

მოგეხსენებათ, და ზემოთ მოცემული ინფორმაციიდანაც შეამჩნევთ, რომ მუსოლინი ზოგადსაკაცობრიო მოვლენა იყო;

მოდით, განვიხილოთ "დათა თუთაშხიას" მონაკვეთში აღწერილი პიროვნება არქიფო სეთური როგორც ზოგადსაკაცობრიო მოვლენა და ვიპოვოთ მსგავსებები სეთურსა და ბენიტო მუსოლინს შორის.

სეთური, არის პიროვნება, რომელსაც, დიქტატორობა სურს, მთლი მისი სამფლობელო გააჩნია, სადაც ყველას თავად განაგებს. აძლევს ტყუილ იმედს, და ასე სიცრუეში აცხოვრებს ყველას. უყვარს როდესაც პატივს სცემენ, და თუ ვინმე მასზე ცუდს იტყვის, მაშინვე დასჯის. თავის სახელს იცვლის და იცვლის, იმის და მიხედვით, თუ რა განმარტება აქვს ლექსიკონში. ბოლოს, რამდენიმე სახელი ერთდ რომ მოეწონა, გადაწყვიტა ყველა ერთად დაერქმია. ვაი, ვისაც არ ეცოდინება ყველა ეს სახელი თანმიმდევრობით, და ისე მიმართავს სეთურს... 

აი, ასეთი პატივმოყვარეა სეთური...

მოდით, ახლა გავიხსენოთ ზემოთმოხენიებული მუსოლინის ბიოგრაფია. თურმე ბენიტო სკოლის აღმზრდელებისთვის თავის ტკივილი ყოფილა. ყველას ჩაგრავდა, და მასაც, სეთურივით მოსწონდა როდესაც პატივს სცემდნენ, და განადიდებდენ. გავიხსენოთ: "მათ წრეში მუსოლინის მოსწონდა, როდესაც მას "ძალადობის მოციქულს" ეძახდნენ." 

ბენიტოც სეთურივით დიქტატორი მმართველი იყო...

მინაწერი:

ფაქტობრივად განსხვავება მხოლოდ ისაა, რომ ბენიტო მთელი იტალიის დიქტატორი მმართველი იყო, ხოლო სეთური - საირმის ტყეში ერთი "სამფლობელოს" ტოტალიტალური მმართველი...

ძველი და ახალი იაპონია (საგანი : ისტორია)

                                           
  სურ 1.0 (იაპონიის დროშა)

                       

  სურ 1.1 (იაპონიის გერბი)

                   
                                სურ 1.2 (იაპონია კოსმოსიდან)

აქ გაეცნობით შემდეგ საკითხებს:
► ეტიმოლოგია
► პოლიტიკური მოწყობა
► კონსტიტუცია
► საინტერესო ფაქტი

                                            ეტიმოლოგია

ქვეყნის ქართული სახელწოდება „იაპონია“ არის ეგზონიმი, რომელიც ქართულში რუსული ენის გავლენითაა დამკვიდრებული (თვითონ რუსული სიტყვა Японияგერმანული ენიდან მომდინარეობს - გერმ. Japan), თუმცა ვოკალურად უფრო ფრანგულ Japon-ს ჰგავს.

იაპონელები საკუთარ ქვეყანას „ნიპონ“–ს ან „ნიჰონ“–ს უწოდებენ. ორივე ვარიანტი იწერება კანძის მეშვეობით — 日本. პირველი ვარიანტი ქვეყნის სახელწოდების ოფიციალური ფორმაა, სახელწოდება „ნიჰონ“ უფრო სახალხო ტერმინია. თვითონ იაპონელები საკუთარ თავს ნიჰონძინ–ს (იაპონ. 日本人) უწოდებენ, ხოლო ენას —ნიჰონგო–ს (იაპონ. 日本語). სახელმწიფოს ოფიციალური სახელია „ნიჰონ კოკუ“ ან „ნიპონ კოკუ“ (იაპონ. 日本国).

„ნიჰონ“ პირდაპირი თარგმანით ნიშნავს „მზის სამშობლოს“, ასევე ხშირად თარგმნიან, როგორც „ამომავალი მზის ქვეყანას“. ასე იხსენიებენ იაპონიას ჩინელები იაპონიის იმპერატორისა და ჩინური დინასტია სუისთან მიმოწერაში, რადგანაც იაპონია ჩინეთის აღმოსავლეთით მდებარეობს. მანამ, სანამ იაპონელებმა საკუთარ ქვეყანას „ნიჰონ“ უწოდეს, გავრცელებული იყო სახელწოდებები ვა (იაპონ. 倭) ან ვაგოკუ(იაპონ. 倭国).

                                                სურ 1.3 ("იაპონია" იაპონურად)

                             პოლიტიკური მოწყობა

იაპონია კონსტიტუციური მონარქიის სახელმწიფოა, რომელშიც იმპერატორის ძალაუფლება ძალზედ შეზღუდულია. იაპონიის კონსტიტუციის თანახმად იმპერატორი არის "ქვეყნისა და ერის ერთიანობის სიმბოლო". ძალაუფლებას სახელმწიფოში ფლობს პრემიერ-მინისტრი და პარლამენტი, ხოლო სუვერენიტეტს — იაპონელი ერი.  იმპერატორი ეფექტურად მოქმედებს, როგორც სახელმწიფოსმეთაური დიპლომატიური საკითხების დროს..

იაპონიის საკონონმდებლო ორგანოა ორპალატიანი პარლამენტი. პარლამენტი შედგება წარმომადგენელთა პალატისგან და მრჩეველთა საბჭოსგან. წარმომადგენელთა პალატაში მსახურობს 480 დეპუტატი, ახლად არჩეული ყოველ ოთხ წელიწადში, ხოლო მრჩეველთა საბჭო შედგება 242 ადამიანისგან, რომლის წევრები ექვსი წლის ვადით ირჩევიან. ხმის მიცემაში და პარლამენტის არჩევაში მონაწილეობის მიღება შეუძლია 20 წელზე უფროს ნებისმიერ ადამიანს.

იაპონიის პრემიერ-მინისტრი არის ასევე მთავრობის ხელმძღვანელი. თანამდებობაზე დანიშვნა ხორციელდება იაპონიის იმპერატორის მიერ პარლამენტის მიერ პიროვნების დამტკიცების შემდეგ. იაპონიის პრემიერ-მინისტრი დღევანდელ დღეს არის ნაოტო კანი, რომელიც ამ პოსტზე2010 წლის 2 ივნისს აირჩა და გახდა იაპონიის 94–ე პრემიერ-მინისტრი. მიუხედავად იმისა, რომ ფორმალურად პრემიერ-მინისტრს იმპერატორი ნიშნავს, კონსტიტუციის თანახმად იმპერატორმა უნდა დაამტკიცოს ნებისმიერი პიროვნება, რომელსაც პარლამენტი წარადგენს.

იაპონიის საკანონმდებლო სისტემა განვითარდა ედოს პერიოდის დროს ტექსტ კუძიკატა ოსადამეგაკის მეშვეობით. XIX საუკუნეში იაპონიის კანონმდებლობამ განიცადა ევროპული კანონების ზეგავლენა. 1896 წელს იაპონიის მთავრობამ შექმნა ახალი სამოქალაქო კოდექსი გერმანული „Bürgerliches Gesetzbuch“-ის ბაზაზე. II მსოფლიო ომის შემდგომი პერიოდის შესწორებებით თანამედროვე იაპონია სწორედ ამ კოდექსს იყენებს. იაპონიის სასამართლო სისტემა დაფუძნებულია ოთხ სასამართლო კიბეზე — უმაღლესსა და სამ უფრო დაბალ სასამართლოზე.

                              სურ 1.4 (იმპერატორი აკიჰიტო და დედოფალი მიტიკო)

                                               კონსტიტუცია

იაპონიის კონსტიტუცია, ოფიციალურად იაპონიის სახელმწიფოს კონსტიტუცია (იაპონ. 日本國憲法, 日本国憲法, ნიჰონ-კოკუ კემპო:/ნიპონ-კოკუ კემპო:) იაპონიის სახელმწიფოს უმაღლესი კანონი. მიღებული იქნა 1947 წელს.

კონსტიტუციის თანახმად, იაპონიაში არის მთავრობის პარლამენტური სისტემა, და ადამიანის ფუნდამენტალური უფლებების პატივისცემა და უზრუნველყოფა. კონსტიტუციის თანახმად იაპონიის იმპერატორია არის „სახელმწიფოს სიმბოლო და ხალხის ერთიანობის სიმბოლო“, თუმცა მას აკისრია სუფთა ცერომონიული და ნომინალური როლი. კონსტიტუცია ცნობილია რამდენიმე სხვადასხვა სახელით – მათ შორის „ომის შემდგომი კონსტიტუცია“ (სენგო-კენპო) და „მშვიდობის კონსტიტუცია“ (ჰეივა-კენპო). კონსტიტუციის მეცხრე მუხლი უკრძალავს იაპონიას საკუთარი ჯარის ყოლასა და ომის გამოცხადებას. გარდა ამისა, იაპონიის კონსტიტუციაში წერია, რომ ქვეყნის დე-იურე მმართველი არის იმპერატორი.

კონსტიტუცია შეიქმნა მეორე მსოფლიო ომის შემდეგ მოკავშირეების მიერ იაპონიის ოკუპაციისას და შეცვალა მილიტარისტების აბსოლუტური მონარქიული წყობა ლიბერალური დემოკრატიით. დღეისათვის იაპონიის კონსტიტუციაში არ იყო შეტანილი არც ერთი დამატება ან შესწორება.

                                        სურ 1.5 (იაპონიის კონსტიტუციის პრეამბულა)

                                           

                    საინტერესო ფაქტი

► იაპონიის ჰიმნი (kimi ga yo/კიმი გა იო) ერთ-ერთი ყველაზე მოკლეა...

 (იხ. ვიდეო)

რონალდ რეიგანი -ისტორია

რონალდ უილსონ რეიგანი (ინგლ. Ronald Wilson Reagan; დ. 6 თებერვალი, 1911 — გ. 5 ივნისი, 2004) — აშშ-ის მე-40 პრეზიდენტი(1981–1989) და კალიფორნიის 33-ე გუბერნატორი (1967–1975).

რონალდ რეიგანი ილინოისში ნელ და ჯონ რეიგანების ოჯახში დაიბადა. საშუალო სკოლა დიქსონში დაამთავრა და სწავლა ეურეკას კოლეჯში გააგრძელა, სადაც ეკონომიკას და სოციოლოგიას სწავლობდა, ფეხბურთის გუნდში თამაშობდა და სკოლის დადგმებში მონაწილეობდა. კოლეჯის დასრულების შემდეგ რადიოში სპორტულ დიქტორად დაიწყო მუშაობა.

  

30-იანი წლებიდან ლოს-ანჯელესში ცხოვრობდა, სადაც ის მსახიობი გახდა. იყო კინომსახიობთა გილდიის პრეზიდენტი და ოცი წლის მანძილზე რეიგანმა 53 ფილმში ითამაშა. კინომსახიობთა გილდიის პრეზიდენტის რანგში, რეიგანი კინო ინდუსტრიაში კომუნიზმის საკითხებთან დაკავშირებულ დავებში ჩაერთო. მისი ლიბერალური პოლიტიკური ხედვა კონსერვატიულით შეიცვალა.

რეიგანის პირველი ცოლი ჯეინ უაინმანი იყო. მასთან ორი შვილი მაურინი და მაიკლი ყავდა. 1952 წელს რეიგანმა ნენსი დეივისზე იქორწინა, რომელიც აგრეთვე მსახიობი იყო. მათ ორი შვილი შეეძინათ: პატრისია ენი და რონალდ პრესკოტი.

შემდგომში რეიგანი ფირმა „ჯენერალ ელექტრიკის“ სპიკერი გახდა და პოლიტიკაში ამ დროიდან ჩაება. თავიდან რეიგანიდემოკრატიული პარტიის წევრი იყო, 1962 წლიდან კი ის რესპუბლიკელი გახდა. ამის შემდეგ იგი ორი ვადით (1966 და 1970) კალიფორნიის გუბერნატორი იყო. მას ორჯერ 1968 და 1976 წლებში ჰქონდა საპრეზიდენტო არჩევნებში რესპუბლიკელთა ნომინაციის მოპოვების წარუმატებელი მცდელობა. 1980 წელს მან ნომინაცია მოიპოვა და ვიცე–პრეზიდენტის კანდიდატად, ტეხასის ყოფილი კონგრესმენი და გაეროში ამერიკის ელჩი ჯორჯ ბუში დაასახელა. ინფლაციით და ირანში ამერიკელების ერთწლიანი ტყვეობით შეწუხებულმა ამომრჩეველმა ხმა რეიგანს მისცა. 489 ხმით 49–ის წინააღმდეგ რეიგანმა პრეზიდენტი ჯიმი კარტერი დაამარცხა. კარტერის დამარცხებით 69 წლის ასაკში ის აშშ-ის პრეზიდენტი გახდა. იგი აშშ-ის ისტორიაში ყველაზე ხნიერი პიროვნება იყო, ვინც პრეზიდენტის თანამდებობა დაიკავა.

ინაუგურაციიდან ორ თვეში რეიგანს თავს დაესხნენ და ესროლეს, თუმცა მალევე გამოკეთდა და თავის მოვალეობას დაუბრუნდა. ინციდენტმა მისი პოპულარობა კიდევ უფრო გაზარდა. პრეზიდენტის რანგში რეიგანმა ახალი პოლიტიკური და ეკონომიკური ინიციატივები წამოაყენა. მისი ეკონომიკური პოლიტიკა, რომელსაც რეიგანომიკას უწოდებდნენ გულისხმობდა ბიზნესის რეგულაციის შემცირებას, ინფლაციის კონტროლს, სამთავრობო ხარჯების შემცირებას და გადასახადების შემცირებით ეკონომიკის ზრდის სტიმულირებას. მას შემდეგ, რაც თავდაცვის ძალების გაძლიერებამ დიდი დეფიციტი გამოიწვია, მან მაინც არ განაცხადა უარი განაცხადა კურსის შეცვლაზე. პროფკავშირებთან დაპირისპირებისას ის მკაცრ პოლიტიკას ატარებდა. 1983 წელს მან გრენადაში სამხედრო შეჭრისბრძანება გასცა. აგრეთვე რეიგანმა საბჭოთა კავშირს საჯაროდ უწოდა „ბოროტების იმპერია“, უარი თქვა დაძაბულობის შენელების პოლიტიკაზე, აშშ-ის სამხედრო პოტენციალი გააძლიერა და მსოფლიოს გარშემო ანტიკომუნისტურ მოძრაობებს დაუჭირა მხარი.

1984 წლის არჩევნებში მან უპრეცედენტოდ დიდი უპირატესობით გაიმარჯვა. მისი მეორე ვადა ძირითადად საგარეო მოვლენებით აღინიშნა: ცივი ომის დასრულებისკენ გადადგმული დიდი ნაბიჯი, ლიბიის დაბომბვა და ირან-კონტრას სკანდალის გახმაურება. რეიგანის პოლიტიკის შედეგად ნავთობის ფასი სამჯერ დაეცა, რამაც სსრკ-ს ეკონომიკა ძალიან დააზარალა. მან საბჭოთა კავშირის ლიდერმიხეილ გორბაჩოვთან მოლაპარაკებების სერია გამართა, რომლის კულმინაციაც საშუალო და მოკლე სიშორის რაკეტების ლიკვიდაციის შეთანხმება და ორივე ქვეყნის ბირთვული არსენალის შემცირება იყო. 1986 წელს რეიგანმა საგადასახადო კოდექსი სრულიად განაახლა, რის შედეგადაც მილიონობით მცირე შემოსავლის მქონე ადამიანი გადასახადისგან გათავისუფლდა.

რეიგანმა პრეზიდენტის თანამდებობა 1989 წელს დატოვა. 1994 წელს მას ალცჰაიმერის დაავადების დიაგნოზი დაუსვეს. იგი 2004 წელს, 93 წლის ასაკში, გარდაიცვალა. რეიგანი აშშ-ის ერთ-ერთ წარმატებულ პრეზიდენტად მიიჩნევა.

ეს საინტერესოა ► 2011 წლის 23 ნოემბერს საქართველოში, თბილისში, რიყისპარკში რონალდ რეიგანის ძეგლი გაიხსნა.

კანი

1) კანი;

2) დაავადებები და მათი მკურნალობა;

                                                                                           
კანი (ლათ. cutis) – ადამიანისა და ცხოველების სხეულის ზედაპირული საფარველი. კანი შედგება ორი ნაწილისაგან — ეპიდერმისისა და დერმისანუ კორიუმისაგან, რომლებიც ერთიმეორისაგან ბაზალური მემბრანით არიან გამიჯნული. კანის უმთავრესი ფუნქცია არის შეინარჩუნოს ორგანიზმის ჰომეოსტაზი გარემოს ყოველდღიური ზემოქმედების მიუხედავად. იგი ქმნის ბარიერს სხეულის სითხეებისთვის და იცავს ქვეშ მდებარე ქსოვილებს მიკროორგანიზმების, მავნე ნივთიერებებისა და რადიაციის მოქმედებისაგან. იგი ახდენს ვიტამინ D-ს სინთეზს. თმა,ფრჩხილები, ბრჭყალები, ბეწვი, ოფლის და ქონის ჯირკვლები კანის დანამატებია. კანი და კანის დანამატები ასაკთან ერთად ცვლილებებს განიცდიან. ადამიანის კანი სხეულის ყველაზე მძიმე ორგანოა, რომელზეც მოდის სხეულის წონის დაახლოებით 16 პროცენტი და ფარავს 1,2-დან 2,3 კვადრატულ მეტრ ფართობს. იგი შეიცავს სამ შრეს ეპიდერმისს, დერმას(საკუთრივ კანს) და კანქვეშა ქსოვილებს. ყველაზე ზედაპირული შრე ეპიდერმისი თხელია, მოკლებულია სისხლძარღვებს და იყოფა ორ შრედ: მკვდარი კერატიზებული უჯრედებისგან შემდგარ გარეთა რქოვან შრედ და შიდა უჯრედულ შრედ, სადაც მელანინი და კერატინი ფორმირდება. ეპიდერმისის ქვედა შრიდან ზედასკენ მიგრაციას დაახლოებით 1 თვე ესაჭიროება. ეპიდერმისის კვება ქვეშმდებარე დერმაზე. დერმა კარგად მარაგდება სისხლით. იგი შეიცავს შემაერთებელ ქსოვილს, ქონის ჯირკვლებს, საოფლე ჯირკვლებს და თმის ფოლიკულებს. ის ქვემოთ ერწყმის კანქვეშა ქსოვილს ან ადიპოზურ ქსოვილს. ნორმალური კანის ფერი დამოკიდებულია ოთხძირითად პიგმენტზე: მელანინი, კაროტინი, ოქსიჰემოგლობინი და დეოქსიჰემოგლობინი. მოყავისფრო პიგმენტ მელანინის რაოდენობა გენეტიკურად დეტერმინირებულია და იზრდება მზის სხივების ზემოქმედებით. კაროტინი არის ოქროსფერ-ყვითელი პიგმენტი, რომელიც უხვად არის წარმოდენილი კანქვეშა ცხიმში და ისეთ უბნებში, როგორიცაა ხელისა და ფეხის გულები.

ძირმაგარა ანუ ფურუნკული. ფურუნკული - ეს არის თმის ბუდისა და ცხიმოვანი ჯირკვლის მწვავე ჩირქოვანი ანთება. იგი ვითარდება თმიან ადგილებში, სადაც უხვადაა საოფლე ჯირკვლები. ძირმაგარა წარმოიქმნება ისეთ ადგილებზე, რომლებიც მუდმივად მექანიკურად ღიზიანდებიან (კისრის უკანა ზედაპირი, იღლიის ფოსო, წელის არე, ბარძაყის შიგნითა ზედაპირი და სხვა). დაავადების განვითარებას ხელს უწყობს კანის დაბინძურება და მცირე ტრავმები. ფურუნკულის განვითარებაში დიდ როლს ასრულებს ორგანიზმის დამცველი ძალის დაქვეითება, რასაც ქრონიკული დაავადებები - მაგალითად, დიაბეტი - უწყობენ ხელს. ქრონიკული დაავადებებისა და მიკროტრავმების გარდა არსებობს სხვა ფაქტორებიც, რომელთაც ფურუნკულის განვითარება შეიძლება მოჰყვეს:

1. ჰიგიენური წესების არასაკმარისად დაცვა, 2. მომატებული ოფლიანობა, 3. მოზარდობის ასაკი და სხვა. სხვათა შორის ხალხში გავრცელებულია აზრი, რომ თუ ერთი ფურუნკული გაუჩნდა ადამიანს, მაშინ საბოლოო გამოჯანმრთელებამდე მას კიდევ (აუცილებლად) რამდენიმე ფურუნკული უნდა გაუჩნდეს (როგორც წესი, ასახელებენ შვიდ ან ცხრა ფურუნკულს). ეს სიმართლეს არ შეესაბამება. სინამდვილეში, ძალიან ადვილია (რა თქმა უნდა, ჰიგიენის პირობების დაუცველობის შემთხვევაში) ჩირქოვანი ინფექციის ერთი ადგილიდან მეორეზე გადატანა და სწორედ ეს იწვევს რამდენიმე ფურუნკულის გაჩენას. კატეგორიულად არის აკრძალული ფურუნკულის გამოწურვა თითებით! განსაკუთრებით მაშინ, თუ ის სახის ან თავის მიდამოშია ლოკალიზებული. თუმცა არის შემთხვევები, როცა ადამიანის სხეულზე ერთდროულად რამდენიმე ფურუნკული ჩნდება, ან ფურუნკული თითქოს უმიზეზოდ ხშირად ჩნდება და ის ძნელად ემორჩილება მკურნალობას. ასეთ შემთხვევაში აუცილებელია ექიმთან ვიზიტი, რადგან ზემოთ აღწერილი შეიძლება იყოს შაქრიანი დიაბეტის ნიშანი. ეს უკანასკნელი კი სერიოზულ მიდგომასა და მკურნალობას მოითხოვს. საერთოდ, ფურუნკული მსუბუქი დაავადებაა და ავადმყოფის ორგანიზმში მნიშვნელოვან ზოგად ცვლილებებს არ იწვევს. ძირმაგარის სამკურნალოდ ხალხური საშუალებებიც არსებობს, მაგრამ მისი ზოგიერთი მდებარეობის შემთხვევაში შესაძლებელია მდგომარეობა დამძიმდეს. სახის, განსაკუთრებით ზედა ტუჩის ფურუნკული მეტად მძიმედ მიმდინარეობს. ამ დროს ინფექცია სახის სისხლძარღვებით შეიძლება თავის ტვინისკენ გავრცელდეს და მენინგიტი გამოიწვიოს. ფურუნკულიანი ავადმყოფის მკურნალობა საჭიროა ქირურგის მეთვალყურეობით სამედიცინო დაწესებულებაში. ფურუნკულის დროს ოპერაცია პრაქტიკულად არ კეთდება, მაგრამ სახის გართულებული ფურუნკულის დროს შესაძლებელია ოპერაციული ჩარევის საკითხი დადგეს, რომლის საჭიროებაც მკვეთრად ინდივიდუალურად უნდა გადაწყვიტოს ქირურგმა. 

კარბუნკული (ლათინურიდან "კარბუნკულუს" - სიტყვასიტყვით "ნახშირი") - თმის ბუდეებისა და ცხიმოვანი ჯირკვლების ირგვლივი კანისა და კანქვეშა უჯრედისის მწვავე ჩირქოვან-ნეკროზული ანთებაა. ამ დროს ანთებითი პროცესი ღრმად მდებარე ქსოვილებზე ვრცელდება და დაავადება მძიმედ მიმდინარეობს. ჩვეულებრივ, კარბუნკული კისრის უკანა მხარეს, სახეზე, წელზე, ზურგზე და დუნდულა კუნთებზე ლოკალიზდება. ფურუნკულის მსგავსად კარბუნკულიც ყველაზე ხშირად კანის იმ ადგილების დაბინძურებისას ჩნდება, რომელიც ტანსაცმლით მექანიკურად ზიანდება. კარბუნკულის წარმოქმნასა და განვითარებას ხელს უწყობს ორგანიზმის გამოფიტვა, შაქრიანი დიაბეტი, კუჭ-ნაწლავის ტრაქტის, ღვიძლისა და თირკმელების ნორმალურად ფუნქციონირების დარღვევა, ავიტამინოზი. კარბუნკულს თან სდევს ორგანიზმის ინტოქსიკაცია (მოშხამვა), მაღალი ტემპერატურა, მძიმე შემთხვევებში - ღებინება, გონების დაკარგვა. სწორედ ამიტომ კარბუნკულის მკურნალობა, რომელშიც ძალიან ხშირად (პრაქტიკულად ყოველთვის) ოპერაციის გაკეთებაც იგულისხმება, ქირურგიულ სტაციონარში უნდა მიმდინარეობდეს.

პროფილაქტიკა. ფურუნკულის, ისევე როგორც კარბუნკულის შემთხვევაში პროფილაქტიკა კანისა და თეთრეულის ჰიგიენური წესების დაცვაში მდგომარეობს. გარდა ამისა, აუცილებელია, წელიწადში ერთხელ მაინც ექიმთან პროფილაქტიკური ვიზიტი იმისათვის, რომ მხედველობიდან არ გამოგვრჩეს ისეთი მძიმე დაავადებების არსებობა, რომელთა ნიშანიც ზემოთ აღნიშნული ორი დაავადება შეიძლება იყოს.

პიოდერმია (ბერძ. "პიონ" - ჩირქი, "დერმა" - კანი) - ეს კანის ჩირქოვანი დაზიანებაა, რომელიც მასში ჩირქის წარმომქმნელი ბაქტერიების ჩანერგვით წარმოიქმნება. პიოდერმია კანის ერთ-ერთი ფართოდ გავრცელებული დაავადებაა. არსებობს მისი რამდენიმე ფორმა, თუმცა ჩვენ მხოლოდ რამდენიმე მათგანს განვიხილავთ. პიოდერმიის დროს, როგორც წესი, უფრო ხშირად კანის ზედაპირი ზიანდება. სტაფილოდერმიისას (პიოდერმია, რომელსაც სტაფილოკოკი იწვევს) ანთებითი პროცესი ლოკალიზდება თმის ფოლიკულებში და ცხიმოვან ჯირკვლებში, მაგრამ ფურუნკულისა და კარბუნკულისგან განსხვავებით პროცესი უფრო ზედაპირულია.  დაჩირქებული ადგილი ზომით ოსპის მარცვლისოდენა ხდება, რომლის ცენტრში თმის ღერი ჩანს. ზოგჯერ ეს პროცესი თმის ჩაბრუნებაში, ფურუნკულში ერევათ. პიოდერმია შეიძლება ჯანმრთელ კანზეც წარმოიქმნას ან რომელიმე დაავადების (ცენტრალური ნერვული სისტემისა და შინაგანი ორგანოების ფუნქციის მოშლა, ნივთიერებათა ცვლის დარღვევა, მათ შორის, შაქრიანი დიაბეტი და სხვა) გართულებაც იყოს. ხშირ შემთხვევაში ქრონიკულად მიმდინარე და მკურნალობას ძნელადდამორჩილებადი პიოდერმია (სტრეპტო და სტაფილოკოკების მიერ გამოწვეული) შეიძლება შაქრიანი დიაბეტის ან სხვა რომელიმე სერიოზული დაავადების ნიშანიც იყოს. სწორედ ამიტომ არის აუცილებელი, ამა თუ იმ პრობლემის გაჩენისთანავე არ გადადოთ ექიმთან ვიზიტი. დროულად დაწყებული მკურნალობა მრავალ პრობლემას აგაცილებთ თავიდან.

ფსორიაზი - გამომწვევი ზუსტი მიზეზი უცნობია. ამის გამო, შეუძლებელია ამ დაავადების სრულად განკურნება. მაგრამ თუ პაციენტი ჩაიტარებს მედიკამენტოზურ მკურნალობას, დაიცავს დიეტას, ფსორიაზი არ გამწვავდება. შესაძლებელია პროცესის შეჩერება და ავადმყოფი თითქმის განკურნებულად ჩათვლის თავს. ურჩი პაციენტების შემთხვევაში კი, როგორც ხალხშია გავრცელებული მოსაზრება, ფსორიაზი მოურჩენელი დაავადებაა.

ფსორიაზი შეიძლება შეგვხვდეს ნებისმიერი სქესისა და ასაკის ადამიანში. დღეს ისეთ გარემოში ვცხოვრობთ, რომ არსებობს რიგი ხელშემწყობი ფაქტორები, რის საფუძველზეც თავს იჩენს ეს დაავადება. საქართველოში მისი გამოვლინება უმთავრესად სტრესის ფონზე ხდება. ჩემი დაკვირვებიდან გამომდინარე, ცხინვალისა და განსაკუთრებით, აფხაზეთის ომის შემდეგ ხშირი იყო კანის ამ დაავადების გამოვლინება იმ პაციენტებში, რომელთაც ამ დრომდე მსგავსი რამ არ ჰქონიათ.

სამედიცინო ლიტერატურის თანახმად, აღნიშნული დაავადება საზღვარგარეთ, უმთავრესად, საფრანგეთსა და ამერიკაშია გავრცელებული. ამერიკაში მის წარმოშობას ხორცით კვებას უკავშირებენ, საფრანგეთში კი – ჭარბი სასმელის მიღებას.

ფსორიაზი მემკვიდრეობითაც გადადის, თუ დედ-მამა ამ დაავადების მატარებელია, შვილზე მისი გადასვლის შესაძლებლობა გაცილებით დიდია. ფსორიაზი ორსულობის დროსაც შეიძლება დამოუკიდებლად გამოვლინდეს, მშობიარობის შემდეგ კი პაციენტს სრულად გაუქრეს. ანუ ზუსტად წარმოშობის მექანიზმი არაა ცნობილი.

     დაავადება ძირითადად ვლინდება მოწითალო ფერის ლაქებისა და პაპულების სახით (პატარა გამონაყარი), რომელთაც ქერქი, სქელი ფენის სახით, ისე სწრაფად უჩნდებათ, რომ პაციენტმა და, მითუმეტეს, ექიმმა შეუძლებელია მისი ნახვა მოასწროს. ცხადია, ავადმყოფი ექიმთან მალე არ მიდის. ქავილი კი მაშინ მიმდინარეობს, როცა პროგრესირებს თვითონ დაავადება.

ლაქები და პაპულები ნელ-ნელა იზრდება, შეიძლება გაერთიანდეს, ხოლო ქერქი, რომელიც ქატოსებრია, შეიძლება ჩამოიფცქვნას. მოგვიანებით შუაში ჩნდება რგოლები, რომლებიც გაიშლება, ერთმანეთს შეუერთდება და რვაკუთხედის, გვირილის, ან სხვადასხვა ფორმებს იღებს. ის შეიძლება მოედოს მთელ ორგანიზმს, განსაკუთრებით კი იმ ადგილებს, სადაც კონტაქტი მეტია: იდაყვებზე, მუხლებზე, თმიან არეში… შეიმჩნევა წარბების, ფრჩხილების დაზიანება… შეიძლება გამოიწვიოს სახსრების მწვავე ტკივილი.

დაავადება გადამდები არ არის. პაციენტების ნაწილს ის ზამთარში, ან ზაფხულში უმწვავდებათ. იშვიათადაა შემთხვევები, როცა დაავადება მთელი წლის განმავლობაში ვლინდება. ცხადია, შესაძლოა ამ პერიოდში საერთოდ არ გაქრეს ეს ელემენტები, მაგრამ ზოგიერთი ადამიანი უკვე ნაკლებად აღიქვამს მას. შესაბამისად, მას ზაფხულის, ან ზამთრის ფსორიაზს ვუწოდებთ.

ფსორიაზის მკურნალობა - მკურნალობა აუცილებლად დიეტით უნდა დავიწყოთ, მოვაწესრიგოთ კვება. გამოირიცხოს ალკოჰოლი, მწარე, მჟავე, ხორცი კი – ნაკლებად მივიღოთ. პაციენტებს ამ დროს ვუნიშნავთ ღვიძლის პროტექტორს. შესაბამისად, ყურადღება უნდა გავამახვილოთ ღვიძლის მოვლაზე. ამასთან, არსებობს მალამოები, რომლის შემცველობა ქერქის დარბილებასა და მოცილებას იწვევს.

თანამედროვე მკურნალობაში არის ძალიან კარგი პრეპარატების ნაკრები, რომელიც მოქმედებს და გარეგნულად კარგად ასუფთავებს კანს. თუ ამას შინაგანად მიეხმარება ადამიანი, დაიცავს დიეტას, მიიღებს ამ პრეპარატებს, ის გარკვეული პერიოდის განმავლობაში კარგად იქნება. მყავს რამდენიმე პაციენტი, რომლებიც აღნიშნულ წესებს სრულად იცავენ.

ფსორიაზით დაავადებული პაციენტებისთვის კარგია ზღვა, წყლის აბაზანების მიღება, კარგად მოქმედებს გოგირდოვანი აბანოები. მკურნალობის ასეთი მეთოდის ჩატარებისას ადამიანები თავისუფლდებიან, შესაბამისად, ნაკლებად მწვავდება ფსორიაზიც.